Od Redakcji: Teoria efektywnego popytu sformułowana przez Johna Maynarda Keynesa (1883-1946) zmusiła wielu ekonomistów do zrewidowania swojego stanowiska dotyczącego funkcjonowania gospodarki rynkowej oraz otworzyła zupełnie nowy rozdział w historii myśli ekonomicznej. Celem uświadomienia Czytelnikom doniosłości koncepcji brytyjskiego ekonomisty przedstawiamy niepublikowaną kopię protokołu z seminarium w Boston University, mającego miejsce 24 kwietnia 1972 roku, na którym Alvin Hansen[i] i Abba Lerner[ii] omawiali swoje role w rewolucji keynesowskiej. (A.Z.)
Doszły do nas wiadomości, że w Cambridge[iii] dzieją się jakieś dziwne rzeczy. Nie mogliśmy wcale wywnioskować, co to było, coś na temat elastyczności popytu na produkt jako całość, lecz będąc odpowiednio wykształceni na Marshallu[iv], wiedzieliśmy, że to był nonsens, a o elastyczności i krzywych popytu wiedzieliśmy wszystko. Wiedzieliśmy, że jeżeli się miało nakreślić krzywą popytu, to należało założyć, że wszystkie inne ceny były stałe: w przeciwnym razie nie można było dowiedzieć się, jaka byłaby krzywa popytu na dany artykuł. Gdyby się miało nakreślić krzywą popytu na inny artykuł (powiedzmy, na przykład, że chciało się zobaczyć nadwyżkę konsumenta, z której można by korzystać, będąc w stanie kupić sobie ten artykuł za niższą cenę, niż było się gotowym zapłacić), należało obowiązkowo wymazać pierwszą krzywą popytu, ponieważ dopuszczała ona odmienność ceny. Należało bowiem mieć ustalone ceny na wszystko pozostałe, jeśli miało się rysować krzywą popytu. Wiedząc o tym, wiedzieliśmy, że krzywe popytu, popyt i elastyczność dotyczyły jedynie analizy cząstkowej, i przecież oni w Cambridge musieli o tym jakoś wiedzieć, a mimo to w sposób w najwyższym stopniu perwersyjny mówili o elastyczności popytu na produkt jako całość.
No cóż, Joan Robinson[v] zaczęła nam to tłumaczyć, ale my jej nie rozumieliśmy, doszło więc do zorganizowania na koniec tygodnia spotkania symbolicznie w miejscowości o nazwie Bishop’s Stortford[vi], w pół drogi między Londynem i Cambridge. Był tam kontyngent z Londynu i kontyngent z Cambridge i spędziliśmy razem cały weekend, usiłując dociec, co oni tam robią. Zadanie przypadło Joan Robinson; do pomocy wzięła sobie kilku innych ludzi z Cambridge i Oksfordu. Doskoczył do nas na krótko jej mąż (Austin Robinson[vii]), przyjechał raz R. F. Kahn[viii], a był również James Meade[ix]. Sądzę, że był tam jeszcze jeden lub dwóch innych, ale teraz nie mogę sobie przypomnieć, kto to był. Zadanie wszakże spoczywało głównie na Joan Robinson, i jak próbowaliśmy coś zrozumieć, mówiła: ,,tak, słusznie, pojmujecie o co chodzi… nie, nie, teraz cofnęliście się”. Gdy skończył się ten weekend, nadal nie wiedzieliśmy, o czym oni mówili. Jednakże, wywarło to na nas na tyle duże wrażenie, że nie rozumiejąc, opublikowaliśmy artykuł Joan Robinson na temat popytu na produkt jako całość. To było po raz pierwszy, gdy zobaczyliśmy koncepcję Cambridge.
Spotkanie to nie przyniosło zbytniego sukcesu, nadal nie mogliśmy się wzajemnie zrozumieć, a przynajmniej my nie mogliśmy ich zrozumieć. Oni byli przekonani, że albo jesteśmy po prostu bardzo głupi, albo zacofani – my zaś myśleliśmy, że oni zwariowali, czyniąc w oczywisty sposób coś, co nie miało żadnego sensu, ale nie mogliśmy wcale przyłożyć naszego palca do tego, co było błędne.
Abba Lerner
Źródło: David Colander, Harry Landreth, Historia myśli ekonomicznej, przeł. Adam Przeworski, Warszawa 2005, s. 491-492. (Tytuł na początku i wszystkie przypisy pochodzą od Redakcji Xportalu.).
Przypisy:
[i] Alvin Hansen (1887-1975) – profesor ekonomii na uniwersytecie Harvarda; przeszczepił teorię Keynesa na grunt amerykański. Doradca ekonomiczny administracji Franklina Delano Roosevelta i Harry’ego Trumana. Autor m.in. dzieł America’s role in the world economy (1946), A guide to Keynes (1953), The American economy (1957). Urodzony w USA w rodzinie duńskich imigrantów.
[ii] Abba (wł. Abraham) Lerner (1905-1982) – brytyjski ekonomista, imigrant z Rumunii. Uczeń Johna Maynarda Keynesa. W 1937 r. wyemigrował do USA, gdzie wykładał na wielu uniwersytetach, w tym należących do „Ligi Bluszczowej” (najstarszych i najbardziej prestiżowych) – Columbia i Harvarda. Autor m.in. prac The concept of monopoly and the measurement of monopoly power (1934) oraz The economics of control. Principles of welfare economics (1946).
[iii] Na uniwersytecie w Cambridge wykładał Keynes; tam też uformowało się środowisko jego uczniów i współpracowników.
[iv] Alfred Marshall (1842-1924) – brytyjski ekonomista, profesor uniwersytetu w Cambridge. Jeden z twórców kierunku neoklasycznego w ekonomii. Jego poglądy zawarte w dziele Principles of economics (1890) przez kilkadziesiąt lat wyznaczały dominującą ortodoksję w ekonomii akademickiej.
[v] Joan Robinson (1903-1983) – brytyjska ekonomistka, współpracowniczka Keynesa na uniwersytecie w Cambridge. Przedstawicielka tzw. „lewicowego keynesizmu”. Autorka m.in. dzieł: Wstęp do teorii zatrudnienia (1937), Szkice o ekonomii marksowskiej (1942), Economic philosophy (1962), Herezje ekonomiczne (1971).
[vi] Dosł. „Wielki Bród Biskupi”.
[vii] Austin Robinson (1897-1993) – brytyjski ekonomista i działacz państwowy. Współpracownik Keynesa na uniwersytecie w Cambridge. Podczas II wojny światowej i w latach powojennych rządowy planista ekonomiczny; w tym okresie bliski współpracownik ministra gospodarki, „chrześcijańskiego mienszewika” Stafforda Crippsa (1889-1952).
[viii] Richard Ferdinand Kahn (1905-1989) – baron; brytyjski ekonomista i działacz państwowy. Profesor ekonomii na uniwersytecie w Cambridge, wcześniej student Keynesa. Pełnił służbę m.in. w Wydziale Badań i Planowania w Komisji Ekonomicznej ONZ ds. Europy (od 1955 r.) oraz w brytyjskim Państwowym Zarządzie Węglowym (1967). Od 1965 r. dożywotni członek Izby Lordów.
[ix] James Meade (1907-1995) – brytyjski ekonomista. Pełnił służbę w sekcji gospodarczej sekretariatu Ligi Narodów w Genewie (1937-1940). Podczas II wojny światowej rządowy planista ekonomiczny, później profesor London School of Economics i uniwersytetu w Cambridge. Autor m.in. dzieł: The theory of international economic policy (1951, II tomy) i A geometry of international trade (1952). W 1977 r. otrzymał nagrodę Nobla w dziedzinie ekonomii.
Na zdjęciu: Abba Lerner (z prawej) i słynny amerykański konspirolog Lyndon LaRouche (z lewej)
