Studia nad ideologią muszą w 99 procentach opierać się na dziełach Wielkiego Sternika Mao Zedonga, ponieważ przewyższają one koncepcje Marksa, Engelsa, Lenina i Stalina. (Lin Biao)
Taoistyczne korzenie teorii konfliktu
Mao Zedong pisał: „Prawo przeciwieństw dotyczy wszystkich rzeczy, to znaczy – zasada jedności przeciwieństwa jest podstawową zasadą dotyczącą natury społeczeństwa i myśli.”
Mao, za Marksem, przyznaje, że przeciwieństwa są powszechnym motorem rozwoju. Jednocześnie oddala się od myśli marksistowskiej, sięgając do tradycji taoistycznej i opisując komplementarną naturę przeciwieństw: „Bez góry nie ma dołu, bez dołu nie ma góry.”
Zgodnie z nauczaniem taoizmu, yin i yang są „zasadami przeciwnymi, które jednocześnie uzupełniają się i nie można ich rozdzielić. Ich znaczenie jest wielorakie: wieczna męskość i wieczna kobiecość, zasoby i ich zastosowanie, Niebo i Ziemia, jasność i ciemność, tworzenie i poddanie się kształtowaniu.” Yin i yang jako kategorie symboliczne są wiecznymi przeciwieństwami, ale nie są sobie przeciwne w sensie ścisłym – „są swoim uzupełnieniem, są niezbędne dla siebie, a bez jednego drugie nie mogłoby istnieć.”
Ta zasada komplementarności jest jedną z dwóch podstaw tradycji Dalekiego Wschodu, które znajdują się w centrum maoistowskiej teorii przeciwieństw, dotyczącej przeciwników politycznych i ich niezależności. „Tak jak w wypadku wszelkich przeciwieństw, w określonych warunkach są sobie przeciwne, w innych zaś są wzajemnie połączone: są komplementarne i przenikają się, są niezależne, co tworzy ich tożsamość.” Według taoizmu „nieustanne wzajemne oddziaływanie przeciwieństw daje początek ich przemianom, które prowadzą do uzupełniania się zasad lub ich przenikania się”.
Maoistowska interpretacja dialektyki przeciwieństw łączy się z naszym poglądem na tradycję Dalekiego Wschodu i pod osłoną marksistowsko-leninowskiej terminologii przedstawia nauczanie taoizmu.
Solarny aspekt nowego ładu Mao
W tekście Pogłębić Wielką Proletariacką Rewolucję Kulturalną Mao pisze: „Rozwój wszystkich rzeczy zależy od słońca, a rozwój rewolucji zależy od Mao.”
Zdanie to rozumiemy jako wyraz tradycyjnej koncepcji identyfikującej głowę państwa ze słońcem. Cesarz Chin obchodził Świątynię Światła, naśladując wędrówkę słońca po widnokręgu widzianą oczami obserwatora zwróconego ku południu. Zatrzymywał się dwanaście razy przy symbolicznych stacjach odpowiadającym dwunastu miesiącom. W ten sposób identyfikował się z „dwunastoma słońcami” będącymi dwunastoma Aditjami tradycji hinduistycznej i dwunastoma owocami Drzewa Życia w symbolice apokaliptycznej. Mao odziedziczył po cesarzach analogiczny wizerunek, co demonstrują teksty licznych pieśni czasów rewolucji:
“Wschód jest czerwony, wstaje słonce,
W Chinach urodził się Mao Zedong”
“Partia Komunistyczna jest jak słońce
Oświeca wszystko, na co padną jej promienie,
Stworzenia by wzrastać, potrzebują słońca,
By dokonać rewolucji, potrzebujemy Mao”
„Myśl Mao Zedonga jest słońcem, które rozkazuje Wschodowi.
By żeglować przez morza, potrzebny jest Wielki Sternik.
Szanujmy i kochajmy Przewodniczącego Mao, wielkiego nauczyciela i przewodnika,
Słońce serc, czerwone słońce serca ludu rewolucji.
Niech żyje Przewodniczący Mao!
Ze złotej góry Pekinu opromienia świat.
Złote słońce to Przewodniczący Mao.”
Woluntaryzm
Maoizm dostarcza reinterpretacji przewodnich sił historii. Mao potwierdza znaczenie idei w rozwoju historycznym: „Słuszne idee są cechą szczególną awangardy ludu, poprzez którą przenikają do mas. Awangarda ludu jest siłą materialną zdolną do przemienienia społeczeństwa i świata.”
O ile w analizie marksistowskiej główne znaczenie przypisuje się siłom materialnym, Mao przywraca człowieka jako czynnik decydujący: „Wystarczy, że istnieją ludzie, a osiągnąć można każdy cel. (…) Rewolucja może zmienić wszystko.” Stąd sformułowanie priorytetów działalności człowieka na bazie materialnego faktu pracy politycznej nad innymi działaniami, doktryny polityki pracy i wcielania idei w życie. Stajemy przed obliczem woluntarystycznego idealizmu, który całkowicie wyklucza świecki i marksistowski determinizm. Maoizm stawia człowieka we właściwym miejscu: jako podmiot historii, a nie przedmiot jej biegu pozbawiony wpływu na jej kształtowanie.
Ten woluntarystyczny idealizm jest podstawą rewolucji kulturalnej: „Rewolucja kulturalna dąży do zrewolucjonizowania umysłu człowieka.” Nie wystarczy mówić, że człowiek, nie ekonomia, jest decydującym czynnikiem rozwoju, trzeba wprowadzać to w czyn. Podobnie Corneliu Codreanu proponował „zreformowanie człowieka”: „Kraj nasz do ruiny doprowadzi brak ludzi, a nie brak programów politycznych. Jesteśmy przekonani, że winniśmy stworzyć nie nowe programy, lecz nowych ludzi.” Analogia między Codreanu a Mao stanie się bardziej czytelna, gdy spojrzymy na znaczenie chłopów w nowym ładzie Mao.
Chłopstwo
Znaczenie chłopstwa i opozycja miedzy miastem a wsią są centralnymi elementami maoistowskiej koncepcji państwa i elementami wspólnymi dla maoizmu i postaw teorii rozwijanych w Europie przez Oswalda Spenglera, Walthera Darré, Karla Dyrssena, Ferenca Szálasiego i innych. W ich ramach chłopstwo (Bauerntum) wierne ziemi widziane było jako źródło najzdrowszej krwi i ludu (Volk). Koncecpcje Mao i Lin Biao w podobny sposób wyrażają opozycję między burżuazją, „nowymi nomadami”, „ludźmi jałowymi” – protagonistami spenglerowskiej Zivilization, ostatniej fazy rozwojowej kultur, a niedemokratyczną postacią chłopa, „zasadą i niewyczerpanym źródłem krwi kształtującym historię świata”.
W nowym maoistowskim ładzie jeszcze raz odżyły proroctwa bolszewizmu o rządach chłopów-żołnierzy, które podobnie jak niemieckie koncepcje powrotu do tradycji chłopskich i socjalistycznych przeciwstawiają się merkantylistycznemu „Zachodowi”.
Lin Biao pisał: „Wojna przeciwko Japonii była w swej istocie rewolucyjną wojną chłopską prowadzoną przez naszą Partię. (…) Zająć pozycje wśród chłopów, stworzyć wiejskie bazy i w późniejszych kampaniach zaatakować miasta: ta ścieżka poprowadziła do zwycięstwa chińskiej rewolucji.”
Lin Biao przypisywał uniwersalne znaczenia koncepcji rozwoju baz wiejskich i stopniowego zajmowania miast: „W ten sposób zdobędziemy cały świat. Jeśli Ameryka Północna i Europa Zachodnia mogą zostać uznane za »miasto«, Azja, Afryka i Ameryka Łacińska reprezentują »wieś«. Po drugiej wojnie światowej rewolucyjne ruchy proletariackie Ameryki Północnej i Europy z różnych powodów zgubiły drogę, zaś ruchy rewolucyjne w Azji, Afryce i Ameryce Łacińskiej przeżywają znaczący rozwój. W pewnym sensie, rewolucja w świecie współczesnym jest atakiem na miasto prowadzonym ze wsi.”
Ferenc Szálasi, przywódca węgierskich Strzałokrzyżowców, wzywał do antyplutokratycznego buntu krajów rolniczych przeciwko przemysłowym mocarstwom Europy i Ameryki Północnej.
U podstaw tego „arystokratycznego dystansu i walki egzystencjalnej przeciw mieszczaństwu” leży opozycja między społecznością opartą na wierności ziemi przodków a cywilizacją kosmopolityczną, między poczuciem tożsamości a demokratyczną degeneracją. Dla burżuazyjnych intelektualistów jest to prawdziwy koszmar: „Możliwe, że ta opętańcza adoracja przywódcy jest nową formą rasizmu, która jak na razie nie dotknęła innych ludów Azji.” „Nowy wielki mur powstaje w Chinach, wyższy i bardziej solidny niż poprzedni. Jego celem jest odgrodzenie Chińczyków od wszystkich obcokrajowców, pełna izolacja terytorium. Nikt z Europy, Azji czy Afryki nie może budować przyjaźni z Chińczykami.”
Wojna
„Wojna wzmacnia lud i pozwala mu przyśpieszyć marsz historii.” W tym zdaniu Lin Biao zawiera się cała spartańska etyka maoistowskich Chin, która tak bardzo oburzała pacyfistów dostrzegających w niej echa ekscytacji wojną wyrażonej w prowokacyjnych słowach Marinettiego o higienie świata.
Mieszczańscy dziennikarze wyrażali strach przed maoistowską wizją wojny : „Do sierpa i młota dodano nowy, bluźnierczy dla marksizmu element: karabin. Karabin mówi o Mao więcej niż badacze jego myśli. Karol Marks chciał pokoju, Mao Zedong chce wojny. Marks głosił pokój jako koniec walki klas, Mao ogłosił wieczną wojnę ludową.”
Rewolucyjnemu bohaterstwu poświęcono osobny rozdział Czerwonej książeczki wychwalający wojenne cnoty odwagi, poświęcenia i ducha bojowego: „Armia zawsze kroczy naprzód z determinacją, by zwyciężać i nie ustąpić przed wrogiem. Nawet w najtrudniejszych warunkach armia walczy do ostatniego żołnierza.” „Nieustannie rozwijamy własny styl zmagań – odwagę w boju, brak lęku przed wrogiem ani zmęczeniem i nieustanną walkę.”
„Tysiące męczenników bohatersko poświeciło swe życie w interesie ludu. Powstańmy i kroczmy naprzód drogą czerwoną od ich krwi!” Maoizm okazuje uznanie dla wartości heroizmu i pacyfizmowi przeciwstawia wojownicze spojrzenie na życie z charakterystycznymi dla niego wartościami, etyką i duchowością. Nie ma tu miejsca na indywidualizm, lecz głosi się aktywną bezosobowość, która w środowisku wolnym od sugestii subiektywnych tworzy miejsce dla heroicznego poświęcenia, które z definicji jest czymś oderwanym od indywidualizmu, anonimowym.
Przeciwko społeczeństwu uznającemu jedynie „wartości obywatelskie”, które „identyfikuje wartości materialne z jaźnią i poprzez pracę, produkcję, sport, filmy i zmysłowość głosi ideał bezpiecznego i wygodnego życia”, maoizm przedstawia alternatywę, gdzie pierwsze miejsce w społeczeństwie zajmuje wojownik i bohater.
Nie sądzimy jednak, aby marksizm proponujący moralność militarną jako wyższą od moralności burżuazyjnej, nie zabezpieczał się przed militaryzmem. „Partia musi prowadzić karabin, karabin nigdy nie może prowadzić partii.” Komponent militarny, czy szerzej, wojowniczy leży w sferze środków, nie celów. W ramach maoistowskiego ładu, musi być poddany zasadzie politycznej, tak jak w platońskim państwie, gdzie element woli i kasta wojowników są poddane elementowi intelektualnemu i politycznej elicie mędrców.
Sztuka
„Nasza literatura i sztuka służą wielkim masom ludowym, chłopom, robotnikom i żołnierzom. Są tworzone przez chłopów, robotników i żołnierzy dla chłopów, robotników i żołnierzy.”
Tak jak w przyjętej cztery lata wcześniej stalinowskiej teorii sztuki, „literatura winna w odpowiedni sposób asystować państwu w wychowaniu młodzieży, odpowiadać na jej problemy, uczyć młode pokolenia odwagi, wiary w swoją sprawę i ukazywać śmiałe przezwyciężanie przeszkód i ograniczeń.”
Przypomina to koncepcje polityczne Platona: „Totalitaryzm platoński osadzony jest na zrozumieniu, że stara klasa rządząca umarła a nowa jeszcze się nie urodziła. Z tej perspektywy, totalitaryzm platoński jest w znaczący sposób podobny to współczesnych totalitaryzmów, dążących do zastąpienia starych elit politycznych, wyniesionych do władzy przez rewolucje liberalne.”
Dając odpór mistyfikującym burżuazyjnym teoriom sztuki, Mao powiedział: „W rzeczywistości nie istnieje sztuka dla sztuki; sztuka ograniczona do pracowni artysty; sztuka, która rozwija się poza polityką lub niezależnie od niej.” Sztuka w Chinach musi być sztuką ludową. Podobnie jak Platon, Mao definiuje sztukę „wyzwoloną”, która wymyka się tradycyjnym modelom poezji. Mao, podobnie jak dawni władcy dynastii Han, Tang czy Wei sam pisał wiersze i był dobrze zaznajomiony z tradycyjną poezją, którą wykorzystywał do nadania słowom elegancji i mocy.
Medycyna
Na polu medycyny, maoizm wspierał tradycyjną alternatywę dla rozpowszechnionej współcześnie pseudonauki. Akupunkturę praktykowano w Chinach od czasów starożytnych, a kapitalistyczny Zachód musi przyznać, że zaprzecza ona idei „postępu”. Po wojnie opiumowej w 1840 r., kiedy kraj upadał, a władcy dynastii Quing coraz bardziej stawali się sługami imperialistycznych agresorów, akupunkturę zepchnięto na drugi plan. Jej sytuację pogorszyły jeszcze bardziej rządy Kuomintangu i represje wobec tradycyjnych metod leczenia.
Pojawienie się nowego ładu Mao oznaczało na polu nauki ponowne odkrycie tradycyjnej medycyny. „Od powstania Nowych Chin, Partia i Państwo podjęły działania na rzecz rozwijania tradycyjnych metod leczenia, w Pekinie i innych miastach powstały ośrodki badawcze, a praktykę akupunktury zinstytucjonalizowano i wprowadzono we wszystkich szpitalach.” Podstawowa zasada akupunktury i całej tradycyjnej medycyny chińskiej to przekonanie, że źródłem choroby jest zaburzenie równowagi między yin i yang. Medycyna chińska szuka przyczyn, w odróżnieniu od medycyny zachodniej skupionej na zwalczaniu objawów.
Należy wspomnieć o jeszcze jednym: medycyna chińska, jak każda nauka tradycyjna, posiada elementy symboliczne, pozwalające na operowanie w ramach kontekstualnych filozofii taoistycznej na sposób prawdziwie poznawczy, jako właściwa podstawa do osiągnięcia szczęścia jednostki. Lekarz nie tylko stara się przywrócić pacjentowi zdrowie, ale daje mu też symboliczny klucz do realizacji ideału Zhenren – człowieka prawdziwego, którego każde działanie prowadzi do przejścia ku wyższym stopniom bytu i osiągnięcia kulminacji w pełnym utożsamieniu z Tao, to jest staniu się Zhenren – człowiekiem transcendentnym.
W czasach obecnych potrzeba budowy alternatywy dla pseudonauki świata nowoczesnego spotyka się z pozytywnym odzewem maoizmu tworzącego warunki sprzyjające realizacji inicjacyjnych aspektów sztuki i rzemiosła. W wypadku medycyny, akupunktura wspierana przez maoistowską rewolucję u swych podstaw ma tradycyjne powiedzenie: „Ulecz samego siebie.”
8 komentarzy